Utwór pracowniczy

Co do zasady prawa autorskie do utworu przysługują jego twórcy, jednakże od powyższej zasady ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych przewiduje pewne wyjątki. Jednym z nich jest utwór pracowniczy, albowiem zgodnie z art. 12 ust. 1 ww. ustawy jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron. By dany utwór móc uznać za utwór pracowniczy należy zbadać czy powstał on w wyniku wykonywania obowiązków, wynikających ze stosunku pracy, przy czym dla spełnienia ww. warunku nie jest wystarczające wykazanie, że utwór powstał w godzinach pracy, siedzibie pracodawcy czy przy wykorzystaniu sprzętu, należącego do pracodawcy. W związku z powyższym dla zastosowania art. 12 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych ważne jest, by stworzony utwór był wynikiem zobowiązania pracownika do wykonywania pracy obejmującej obowiązki twórcze w znaczeniu prawa autorskiego, a zatem powstał w następstwie realizowania zespołu czynności "o cechach odpowiadających zasadzie ich wyodrębnienia ustalonej w umowie" (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12 listopada 2008 roku, sygn.. akt I ACa 227/08). Jeżeli zatem z postanowień umowy o pracę nie wynika, by pracownik zobowiązał się do świadczenia na rzecz pracodawcy pracy o charakterze twórczym to utwór powstały przy okazji lub przez przypadek w trakcie świadczenia pracy nie ma charakteru utworu pracowniczego.

Przeniesienie majątkowych praw autorskich do utworu pracowniczego następuje w drodze jednostronnego oświadczenia pracodawcy o przyjęciu utworu, przy czym złożenie ww. oświadczenie nie wymaga żadnej szczególnej formy i może zostać złożone nawet w formie dorozumianej, np. poprzez zaakceptowanie bez zastrzeżeń  przedstawionego pracodawcy utworu. Warto również pamiętać, iż zgodnie z art. 12 ust. 2 ustawy jeżeli pracodawca, w okresie dwóch lat od daty przyjęcia utworu, nie przystąpi do rozpowszechniania utworu przeznaczonego w umowie o pracę do rozpowszechnienia, twórca może wyznaczyć pracodawcy na piśmie odpowiedni termin na rozpowszechnienie utworu z tym skutkiem, że po jego bezskutecznym upływie prawa uzyskane przez pracodawcę wraz z własnością przedmiotu, na którym utwór utrwalono, powracają do twórcy, chyba że umowa stanowi inaczej. Strony mogą określić inny termin na przystąpienie do rozpowszechniania utworu.